رئیس مجلس گفت: کوچک و بزرگی بودن دولت ملاک نیست و کارآمدی ملاک است، البته حتما چابک بودن و کوچک بودن دولت موضوع مهمی است اما نحوه پرداختن به آن هم مهم است.

به گزارش مشرق، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در نخستین کنفرانس بین المللی کارآفرینی اجتماعی، توسعه منطقه‌ای و عدالت اجتماعی که صبح امروز (شنبه، ۲۶ مهر ماه ۱۴۰۴) در محل دانشگاه تهران برگزار شد، با بیان اینکه ما باید از جنبه‌های مختلف به این حوزه نگاه کنیم، گفت: ما باید از نگاه کارآفرینان به ویژه در حوزه خصوصی، اجتماعی و تعاونی و همچنین از سوی دیگر از طرف نهاد عمومی دولت به معنای عام به این موضوع بنگریم.

ضرورت مشارکت معنادار میان نهاد دولتی و نهاد مردمی

قالیباف با اشاره به چالش‌ها و مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد، گفت: آرمانهایی در باورها و ارزش‌های ما وجود دارد که باید به آن می‌رسیدیم اما امروز با زندگی روزمره مردم همخوانی ندارد لذا ابتدا باید این مشکل را بپذیریم و بهانه‌جویی نکنیم و اگر نپذیریم یعنی بنا نداریم، مسأله را به رسمیت بشناسیم. اگر مسأله‌ای به رسمیت شناخته نشود، قدرت حل آن را نیز نخواهیم داشت.

رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به راهکارهای این موضوع، عنوان کرد: در وهله اول لازم است مشارکت معنادار میان نهاد دولت به معنای عام (نه صرفا دولت و مجلس کنونی) و مردم به وجود بیاید. شکل همکاری نیز برای دستیابی به هدف مهم است. ما در حال حاضر در یک دوگانگی مضر و زیانباری به سر می بریم. نهاد دولت صرفا به دنبال صرف منابع دولتی در اختیار خود است که به بدترین شکل ممکن برداشت کرده و بدتر از آن با فشل‌ترین ساختار ممکن، هزینه می‌کند.

همکاری‌ها باید از جنس همکاری نهادی باشد

وی ادامه داد: فعالیت‌های خیریه‌ای سنتی نیز اشکالاتی دارد؛ ما در نیت پاک، قصد خیر و تلاش خیرین ذره‌ای شک نداریم اما همه می‌دانیم که این فعالیت‌ها فاقد پایداری بوده و مقیاس پذیری ندارند. لذا در دو لبه قیچی قرار داریم که باید درباره هر دو به درک برسیم. من شخصا هم در حوزه علمی که در دانشگاه حضور داشتم و هم در حوزه عملی که در حوزه های دیگر خدمت رسانی داشته‌ام این موضوع را درک کرده‌ام.

قالیباف اضافه کرد: ما باید به طور خیلی روشن، همکاری از جنس همکاری نهادی داشته باشیم و بدانیم کار به صورت فردی پیش نمی‌رود. یک طرف نهاد به معنای دولت است و یک طرف نهاد عمومی و به معنای مردم است. مردمی‌سازی که همواره به آن اشاره کرده ام نیز از این جنس است البته باید بدانیم که از ظرفیت مردم کجا و چگونه استفاده کنیم.

نهاد دولت باید خردمند و توانمند باشد/ ملاک، کارآمدی نهاد دولت است

رئیس قوه مقننه با تأکید بر کوچک سازی نهاد دولت، گفت: پیش از آن اینکه نهاد دولت خردمند و توانمند باشد، مهم است لذا اگر اینگونه باشد و از خرد جمعی استفاده کند و عقلانیت را مبنای کار قرار دهد، تردیدی نیست که نهاد دولت چه کوچک و چه بزرگ، به درستی می‌تواند گسترش داشته باشد یا چابک سازی کند. در حقیقت کارآمدی نهاد دولت ملاک است و نباید خود را گرفتار کوچک و بزرگی کنیم البته کوچک بودن و چابک بودن دولت هم بسیار مهم است اما نحوه پرداختن به آن مهم‌تر است.

وی در ادامه با بیان اینکه تا زمانی که صرفا به دنبال حل مشکلات باشیم، مشکلات حل نمی‌شود، گفت: ما با خردمندی، دانایی و توانایی می‌توانیم مشکلات را به مسأله تبدیل کنیم و آنها را به رسمیت بشناسیم تا بتوانیم مسائل را با قدرت حل مسأله برطرف کنیم.

نهاد دولت باید به حل مسائل از طریق مردم اعتقاد داشته باشد/ قانون برنامه هفتم محور پیشرفت کشور است

قالیباف با بیان اینکه نهاد دولت باید با تمام وجود به موضوع پیشرفت باور و اعتقاد داشته باشد، تأکید کرد: متأسفانه در حال حاضر به پیشرفت اعتقادی نداریم؛ وقتی منابع را هدر می‌دهیم چگونه می‌خواهیم جذب ثروت و سرمایه داشته باشیم؟ پیشرفت در کشور نیز باید با محوریت برنامه ریزی باشد. در همین زمینه از قانون برنامه هفتم به صورت تمام قد دفاع می‌کنم البته قطعا ایراداتی در این قانون وجود دارد و مجلس هرکجا ایرادات را ببیند، آنها را بررسی کرده و برطرف می‌کند. برنامه هفتم رویکرد مسأله محور دارد و ما در جریان تدوین توانستیم مسأله محور، احکام آن را تدوین و تصویب کنیم.

رئیس نهاد قانونگذاری کشورمان در ادامه با بیان اینکه دولت و نهاد دولت باید معتقد باشند راه حل مسائل از طریق مردم است، گفت: مردم در نگاه کارآفرینی اجتماعی بسیار موضوعیت دارند. نقش کارآفرینی اجتماعی از چنین جایی(دانشگاه) است که آغاز می‍شود. ما باید در وهله اول در محل دانشگاه و نخبگانی تلاش کنیم تا در نهایت در حوزه نهاد دولتی نیز اقدامات انجام شود. نهاد دولت باید در این زمینه سیاستگذار باشد؛ یعنی به جای تصدی گری، نقش تسهیل گری و هماهنگ کننده داشته باشد و با تولی گری کار را پیش ببرد. تصدی گری امور بسیار به لحاظ حجمی بزرگ است لذا نهاد دولت نباید از کار تولی‌گری خارج شده و به سمت تصدی‌گری برود.

کارآفرینی اجتماعی یک نهضت فکری و عملی برای ارتقای جامعه است

وی در ادامه با بیان اینکه مقام معظم رهبری هر سال در مراسم سالگرد رحلت امام(ره) که گامی جز در راه خدا برنداشت و کلامی جز در راه او نگفت و مردم را مبنای کار قرار داده بود، از عقلانیت، عدالت و معنویت صحبت کرده‌اند که هر سه به صورت متوازن باید پیش برود، گفت: ما در کارآفرینی اجتماعی با همین ۳ عنصر می‌توانیم پیش برویم. باور ما این است که کارآفرینی اجتماعی صرفا یک مدل اقتصادی نیست بلکه یک نهضت فکری و عملی برای مفهوم پیشرفت و برای ارتقای جامعه در توسعه اجتماعی در همه ابعاد است.

قالیباف اضافه کرد: ما از توسعه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می گوییم اما از توسعه اجتماعی کمتر گفته می شود در حالی که مبنای ۳ توسعه دیگر است. اگر ما بخواهیم ۳ عنصر عقلانیت، عدالت و معنویت را در کارآفرینی اجتماعی شناسایی کنیم باید بگوییم که عقلانیت در شناخت مسأله و عدالت در توزیع فرصت هاست. مستضعف کسی است که یک ظرفیت، خلاقیت و توانمندی داشته باشد اما نتواند آن را بالفعل کند، کسی که مانع بالفعل شدن این ظرفیت بالقوه شود نیز مستکبر است. وقتی حرف از معنویت می زنیم، در نیت و عملی است که انجام می دهیم.

مسئولیت اجتماعی، قلب تپنده کارآفرینی اجتماعی است

رئیس دستگاه تقنینی کشور با بیان اینکه قلب تپنده و هسته مرکزی یک فعالیت کارآفرینی اجتماعی، مسئولیت اجتماعی است که باید در تمام مسیر، حرکت و جهت و ایده ها را تنظیم کند و این تنظیم گری بسیار مهم است، عنوان کرد: وجه تمایز کارآفرینی اجتماعی این است که به دنبال منفعت فردی نیستیم بلکه منفعت اجتماعی در میان است. این نوع کارآفرینی یک مدل خودگردانی، خودکفا، خودحرکت و دائمی است که نباید وابستگی داشته باشد.

وی با انتقاد از نحوه اجرای مسئولیت اجتماعی که به بدترین شکل ممکن از سوی نهاد دولت و نهاد مردمی صورت می گیرد، گفت: برخی می‌گویند این انتقاد بی‌انصافی است اما اینگونه نیست؛ اصل درآمدی که در بنگاه‌های اقتصادی به دست می آید بلاتکلیف است البته اجرای اصل ۴۴ هم اشکالات خود را دارد که نهادها در مسیر خصوصی سازی به درستی منتقل نشده‌اند و هم اکنون میان نهاد دولت و مردم به صورت بلاتکلیف مانده‌اند. نه نهاد دولت و نه بنگاه‌های بزرگ اقتصادی نقش مسئولیت اجتماعی خود را به خوبی ایفا نمی‌کنند.

اصلاحات در حوزه اقتصاد بدون اصلاحات در حوزه انرژی ناممکن است

قالیباف در ادامه به ذکر مثالی در این حوزه اشاره و بیان کرد: درآمد دولت در حوزه معادن به حدی است که مابه التفاوت سوخت گازوئیل یارانه‌ای که از دولت می‌گیرند ۵ برابر سودی است که به دولت داده می‌شود. در این میان ۲ همت هم به عنوان مسئولیت اجتماعی توزیع می‌شود که فقرا و نیازمندان را وابسته تر می‌کند و همه اینها تحت عنوان مسئولیت‌های اجتماعی انجام می‌شود در حالی که ضد مسئولیت اجتماعی و بدترین اتفاق منظمی است که در حال رخ دادن است.

رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه با اشاره به اینکه اگر حرف از اصلاحات در حوزه انرژی زده می‌شود، اصلاحات اقتصادی بدون اصلاحات در حوزه انرژی ناممکن است، گفت: ما از بستانکار و بدهکار و از هزینه، درآمد و سود می‌گوییم اما با این وضعیت انرژی حتی نمی‌توانیم یک راندمان درست داشته باشیم. ما به دنبال افزایش قیمت انرژی نیستیم که البته آن هم روش خود را دارد. من همواره گفته‌ام اولین راه، افزایش قیمت نیست بلکه این است که انرژی را به عنوان انفال عمومی، مردمی‌سازی کنیم تا عادلانه به مردم برسد. نمی توان ۴۷ درصد مردم به صورت صد در صد از انرژی (سوخت) بهره‌مند شوند اما بقیه مردم یک ریال هم سهمی از آن نداشته باشند و صرفا آلودگی آن نصیب آنها شوند. راه آن نیز صرفا افزایش قیمت نیست و چند راه است که باید پیش از آن، در آن گام گذاشت.

محصول نهایی کارآفرینی اجتماعی، تغییر مثبت و ماندگار است/ کارآفرینی اجتماعی راه نجات کشور است

وی در ادامه با انتقاد از اینکه یک بنگاه اجتماعی چرا باید از یک نهاد دولتی خواهش کند تا یکی از خدمات آنها خریداری شود و این به معنای حذف افراد خلاق است، گفت: میان افراد خلاق و ناتوان باید تفاوت قائل شویم. باور ما این است که محصول نهایی کارآفرینی اجتماعی کالا و خدمات نیست بلکه تغییر مثبت و ماندگار و باوری است که باید انجام شود؛ اینجا معنا فروخته شده و فرهنگ ایجاد می‌شود که همان باعث اصلاح مصرف انرژی می‌شود که خود آن نوعی درآمدزایی است. این کالا نیست بلکه یک روش، باور و راه نجات کشور است و ما در حال تلاش برای توسعه اجتماعی هستیم.

قالیباف در ادامه تصریح کرد: کارآفرینی اجتماعی چندجانبه است در آن شفقت از جنس یک فعال مدنی، ذکاوت از نگاه یک مدیر استراتژیک و جسارت، خلاقیت و کارآمدی از حوزه نوآوری و حضور مردم و مردمی سازی در آن وجود دارد. این نوع کارآفرینی فرصت های برابری در حوزه عقلانیت، عدالت و معنویت دارد.

فرهنگ مودت و مواسات نیازمند بازآفرینی است/ ایمان بدون عمل اجتماعی ناقص است

رئیس قوه مقننه در ادامه با اشاره به اینکه وقتی از نهاد دولت و مردم می‌گوییم باید مشارکت معنادار مردم را ببینیم و نگاه ساختاری به موضوع داشته باشیم، اظهار کرد: ما به دنبال آوردن این موضوع از جامعه غرب نیستیم البته باید از تجربیات سایر کشورها نیز استفاده کنیم. با نگاهی به تمدنی ایرانی و اسلامی، همواره این فرهنگ جوانمردی، مودت و مواسات را در همه ابعاد می‍بینیم که مردم از مال خود به همنوع خود کمک می کردند؛ این فرهنگ امروز نیازمند یک بازآفرینی و بازشناسی به نوع دیگر است.

وی در ادامه کار و عمل در فرهنگ اسلامی را نوعی عبادت توصیف کرد و افزود: ما کار و تولید را استمرار خلاقیت می دانیم. شهید مطهری(ره) کار را جوهره انسان می دانستند. امام(ره) می‍فرمودند ایمان بدون عمل اجتماعی، ناقص است لذا زمانی ایمان کامل می شود که انسان یک عملی داشته باشد که این عمل اجتماعی باشد.

خانواده، آغاز هسته اصلی کارآفرینی اجتماعی است/ پایداری بنگاه‌های خانوادگی بیشتر از سایر بنگاه‌هاست

قالیباف با اشاره به کاری که مجلس در جریان تدوین قانون برنامه دنبال کرد، گفت: خانواده، پایدارترین نهاد اجتماعی است و زمانی که حرف از مردم می‍زنیم در واقع کار را باید از خانواده آغاز کنیم که در آنجا اخلاق، اقتصاد و امید وجود دارد. عشق، اعتماد و کار در خانه موج می‍زند که آغاز هسته اصلی کارآفرینی اجتماعی است لذا باید نهاد خانواده را مبنای کار قرار دهیم.

رئیس نهاد قانونگذاری کشورمان با بیان اینکه نزدیک به ۵۰ درصد بنگاه های موفق امروز در دنیا آنهایی هستند که از خانواده آغاز به کار کرده‍اند و نزدیک به ۳۰۰ سال نیز عمر دارند، ابراز کرد: این بنگاه ها در جریان بحران های متفاوت اعم از جنگ ها و حوادث، ۴۰ درصد پایداری بیشتری نسبت به بنگاه هایی دارند که پایه آنها غیر از نهاد خانواده است. در حقیقت اگر نهاد خانواده قدرتمند شود، تک تک افراد جامعه قدرتمند می شود.

خانواده قوی، تک‌تک افراد و جامعه را قوی می‌کند

وی در ادامه با بیان اینکه رهبری می‍فرمایند ما باید به دنبال ایران قوی باشیم، یادآور شد: تک‌تک افراد زمانی قوی می‌شوند که نهاد خانواده قوی شود که اگر این اتفاق بیفتد، هم افراد و هم جامعه قوی می شوند لذا از همینجا موضوعی را که مطرح کردم به این عبارت اصلاح می‌کنم: «نهاد دولت و نهاد خانواده». حرف از عدالت اجتماعی باید با مبنای خانواده باشد که اگر غیر از این باشد، شعار داده ایم.

قالیباف در ادامه با تأکید بر اینکه اگر قصد داریم کشور مستقلی داشته باشیم باید مولد باشیم، گفت: ربع قرن است که می‌گویم ما باید برای تضمین امنیت خود، تولید قدرت داشته باشیم و برای پشتیبانی از استقلال خود ثروت می‌خواهیم و معرفت را نیز به عنیوان سرچشمه پیشرفت می‌خواهیم که اگر شناخت نداشته باشیم تصمیمات اشتباه می‌گیریم. تولید منزلت نیز عدالت آفرین خواهد بود.

مردمی‌سازی بدون شفافیت در حد شعار است/ راه بازتولید عدالت، دسترسی برابر به اطلاعات است

رئیس مجلس در ادامه با بیان اینکه امروز در دنیایی زندگی می‌کنیم که باید بر مبنای داده‌ها و شفافیت باشد و تا زمانی که داده‌ها را تبدیل به یک دارایی عمومی در کشور نکنیم، نمی توانیم موفق باشیم گفت: قانون دوام را در مجلس به خاطر یک جا جمع شدن داده‌ها و شفافیت تدوین کردیم. عدالت زمانی قابل اندازه گیری است که شفافیت داشته باشیم و بدون شفافیت، مردمی‌سازی تنها یک شعار است و عدالت معنا نخواهد داشت چون فرصت ها مشخص نیست. فرصت‌ها را نباید از افراد خلاق گرفته شده و در مسابقه‌ای نابرابر به افرادی داده شود که کارآمد نیستند.

وی در ادامه با تأکید بر اینکه اگر حکمرانی هوشمند اجتماعی نداشته باشیم، یعنی قصد نداریم صدای مردم را به درستی و واقعی و بدون سانسور بشنویم، ابراز کرد: ما اگر قصد داریم تصمیم درست بگیریم باید مبتنی بر داده ها و اطلاعات دقیق، این کار را انجام دهیم. اطلاعات و داده در دنیای فناوری امروز به معنای قدرت است که اگر این داده به درستی در دست مردم قرار گیرد به شدت فساد در کشور کاهش می‌یابد و در حقیقت راه بازتوزیع عدالت، دسترسی برابر به داده ها و اطلاعات به عنوان مبنای قدرت است.

پیشرفتی که با مردم آغاز شود، برای مردم ادامه پیدا خواهد کرد

قالیباف ادامه داد: در آموزش و تربیت نیز باید به این موضوعات توجه کرد. بارها ۴ عنصر را برای مدیریت و حکمرانی تعریف کرده‌ام که همان هوشمندسازی، شفاف سازی، مردمی‌سازی و کارآمدسازی است و این مجموعه می تواند ما را به اهداف خودمان برساند.

رئیس مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: اطمینان داشته باشید پیشرفتی که با مردم آغاز شود، برای مردم هم ادامه پیدا خواهد کرد.